همه چیز درباره هنر اصیل ایرانی پته دوزی
پته دوزی یکی از هنرهای اصیل و بسیار زیبای ایرانی است که از جایگاه ویژه ای در صنایع دستی استان کرمان برخوردار می باشد. این هنر بسیار زیبا همواره مورد علاقه گردشگران خارجی و داخلی قرار گرفته و یکی از راه های درآمد زایی در خانواده های کرمانی به شمار می آید. برگزاری نمایشگاه های صنایع دستی و ارائه هنرهای سنتی و مدرن در این نمایشگاه ها، هنردوستان فراوانی را به خود فراخوانده و مورد استقبال بسیاری از جشنواره های خارجی نیز قرار گرفته است. امروزه دوره های آموزشی به منظور فراگیری هنر پته دوزی در دو سطح مبتدی و حرفه ای به شکل حضوری و غیرحضوری برای علاقه مندان به یادگیری این هنر قدمت دار در تمامی استان های کشور برگزار می گردد.
تاریخچه هنر پته دوزی
پته دوزی هنری متعلق به خطه گرم و خشک استان کرمان است. این هنر نمودی از ذوق و قریحه زنان هنرمند و هنردوست کرمانی بوده و از صنایع دستی و آثار هنری برجسته این استان به شمار می آید. امروزه این هنر بسیار زیبا، در ترکیب با آثار مدرن و کلاسیک، رنگ و لعابی نوین به خود گرفته و زینت بخش منازل ایرانیان هنردوست در تمامی استان های کشور است. امروزه این هنر بیشتر در سیرجان و رفسنجان مرسوم است و به عنوان صنایع دستی در اختیار دوستداران در تمامی استان های کشور قرار می گیرد .
هنر پته دوزی چیست؟
پته دوزی نوعی دوخت ایرانی بر سطح پارچه های نخی، کنفی و پشمی است. یکی از اصلی ترین پارچه های مورد استفاده در این هنر، نوعی پارچه پشمی خاص و ضخیم به نام عریض است که در گذشته های دور به وسیله بافندگی های خانگی تهیه می گردید، اما امروزه توسط کارخانجات نساجی با کمی تغییرات در دسترس هنرمندان کرمانی قرار می گیرد. دوخت مورد استفاده در پته دوزی، دوخت بخیه ای است که در اندازه های کوچک و بزرگ و در رنگ های مختلف با سوزن در سطح پارچه های پشمی نشانده می شود. نخ مورد استفاده در این هنر، ریس نام داشته و بوسیله ماشین نخ بافی تهیه میگردد. نخ ریس در رنگ های مشکی، انواع طیف سبز، زرد، نارنجی، قرمز و آبی در ضخامت های مختلف در بازار موجود و مورد استفاده هنرمندان قرار می گیرد.
دستور تهیه آثار پته دوزی
نخستین گام در پته دوزی، تهیه عریض یا همان پارچه مخصوص جهت انجام این کار است که در گذشته به اشکال سنتی توسط پته دوزان بریده و آماده می گردید، اما امروزه این پارچه به شکل صنعتی در اندازه های مختلف برش داده شده و در اختیار متقاضیان قرار می گیرد. مرحله بعدی در انجام پته دوزی، انتخاب طرح و نقشه مناسب است. طرح های انتخاب شده معمولاً به اشکال سنتی مانند جقه بر روی کاغذ کالک (کاغذهای بسیار نازک روغنی) رسم شده و به عریض چسبانده می شود، سپس پودر گچ یا خاک زغال روی کاغذ کالک ریخته شده و این منجربه انتقال طرح از کاغذ به پارچه می گردد. در مرحله اخر، طرح های ترسیم شده (قسمت بیرونی و اصطلاحا دور طرح ها) بوسیله نخ های رنگی و با استفاده از سوزن مناسب در سطح پارچه دوخته می شوند.
پس از این مرحله، هنرمندان اصلی ترین بخش کار، یعنی مرحله آب دوزی را انجام خواهند داد. در این مرحله با نوعی سوزن مخصوص، داخل طرح ها دوخته شده و نقشه اصلی طرح نمایان می گردد. پس از اتمام این مراحل، پته ها شسته شده و پس از اتوکشی آماده فروش به دوستداران هنر ایرانی می گردند. در گذشته پته دوزی تنها در سطح لباس های محلی و زیراندازهای بزرگ انجام می گرفت، اما امروزه این هنر در سطح سجاده، کوسن، رومیزی، روتختی، بقچه و جا قرآنی انجام گرفته و یاد و نام هنر ایرانی را زنده نگاه می دارد. تلفیق این هنر در دکوراسیون مدرن امروزی منازل، جلوه بسیار زیادی داشته و همچون الماسی خواهد درخشید.
انتخاب رنگ و اهمیت آن در پته دوزی
انتخاب رنگ مناسب یکی از اصلی ترین و قابل توجه ترین فاکتورهای مؤثر در زیبا جلوه نمودن هنرهای دستی و تجسمی است. بیشترین رنگ های مورد استفاده در پته دوزی سنتی و مدرن، رنگ های تیره مانند مشکی، سبز یشمی، قرمز تیره و نارنجی هستند. با اینکه رنگ های تیره و گرم جلوه دوصد چندانی به این هنر می بخشد، اما در چند سال اخیر استفاده از رنگ های روشن مانند نارنجی و زرد در این هنر مرسوم گردیده و در ترکیب با رنگ های تیره، هنری باشکوه خلق می نماید.