معرفی هنر چاروق دوزی زنجان + آموزش دوخت چاروق

0 703

چاروق دوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای قدمت دار استان زنجان است. چاروق یا چاروغ در زبان ترکی چارخ تلفظ شده و به نوعی کفش و یا پاپوش تهیه شده از چرم اطلاق می گردد. در گذشته این هنر به عنوان یکی از راه های اصلی درآمدزایی در خانواده های زنجانی محسوب می گردید. در ادامه با وبسایت روزگار همراه باشید.

چارق های اولیه در استان زنجان

چارق های اولیه در استان زنجان

چارق های اولیه در این استان از چرم طبیعی تهیه می گردید و ظاهری قایقی شکل، نوکی عقاب گونه و رنگی طبیعی داشت. چارق های اولیه در زنجان بدون پاشنه دوخته می شدند و هیچ حفاظی در قسمت پشت پا نداشتند. این چارق ها بدون دخالت دستگاه های صنعتی، بوسیله ابزارهای بسیار ساده در دستان هنرمندان زنجانی خلق می شدند. طرفداران اصلی این چارق ها، چوپانان و کسانی بودند که در صحرا و اطراف شهرها اوقات خود را سپری می کردند. چارق های اولیه قریب به اتفاق قرمز رنگ بودند و تسمه یا نوارهایی به منظور پیچاندن به دور ساق پا را ضمیمه داشتند. به مرور زمان با رونق یافتن صنعت کفاشی و ورود دستگاه های صنعتی به این حرفه، چارق دوزی رنگ و لعاب دیگری به خود گرفته و چرم های مصنوعی در رنگ های متفاوت جای خود را به چرم های طبیعی دادند.

چارق های جدید در استان زنجان

چارق های جدید در استان زنجان

چارق های جدید، پشت و پاشنه داشته و با نخ های ابریشمی و رنگارنگ تزئین می شوند. چارق های جدید تسمه و یا ساق بند نداشته  و تنها کفی آن ها از چرم تهیه می گردد. سطح رویی چارق ها عقابی شکل نیست و با استفاده از نخ های رنگارنگ و زیبای گلابتونی و گاهاً ابریشمی تزئین می شوند. این چارق ها  در اوایل رونق یافتن خود، به عنوان روفرشی و یک دمپایی تزئینی در مراسمات مختلف مورد استفاده دختر خانم های جوان قرار می گرفتند. امروزه هنر چارق دوزی به یک هنر زینتی مبدل شده و چارق های تهیه شده در این هنر، تنها به عنوان سوغات و صنایع زینتی به کار برده می شوند.

 اگرچه در گذشته یکی از مشاغل اصلی در بازار بزرگ زنجان، چارق دوزی و چارق فروشی بود، اما امروزه سرتاسر بازار را که قدم می زنیم، تنها یک یا دو مغازه کوچک چارق فروشی باقی مانده است که تمامی چارق هایشان صنعتی بوده و هیچ رنگ و بویی از سنت و اصالت ندارند. هنر چارق دوزی در زنجان قدمتی 2000 ساله داشته و پیدایش آن به دوره ساسانی و گسترش آن به دوره صفوی باز می گردد. خواستگاه اصلی این هنر به شهر سلطانیه در استان زنجان مربوط بوده و اکثر چارق دوزان قدیمی و صاحب نام در این استان می زیستند.

چارق های جدید در استان زنجان

ابزارهای مورد نیاز چارق دوزی

ابزارها و وسایل مورد نیاز به منظور ساخت چارق به روش چارق دوزی زنجان

  • گزن
  • چرمکی و چکش
  • قلاب و درفش
  • گاز انبر
  • شانه چوبی و قیچی

مواد اولیه مورد نیاز چارق دوزی

  • چرم گاوی، گوسفندی و یا بز
  • مقوا
  • فنر فلزی
  • چوب، پارچه و میخ
  • سیم، نخ ابریشم و نخ دوخت

ابزارهای مورد نیاز چارق دوزی

نحوه دوخت چارق با تجهیزات مورد نیاز

مرحله اول: چرم مورد نظر را به شکل کف پا با اندازه های سفارشی و یا تعیین شده برش زده و پس از خیساندن در آب، آماده دوخت می نمایند.

مرحله دوم: چرم های خیس شده را با استفاده از درفش سوراخ کرده و کنار می گذارند.

مرحله سوم: در این مرحله کوک زدن را آغاز نموده و نوک عقابی شکل چارق را شکل می دهند.

مرحله چهارم: چرم برش داده شده و خیس را در قالب چوبی کشیده و اجازه می دهند کاملا خشک شود.

مرحله پنجم: وقتی چرم کاملا خشک شد، پاشنه گذاری را انجام می دهند.

مرحله ششم: در این مرحله، مخمل کشی داخل چارق را انجام می دهند.

مرحله هفتم: در این مرحله دوباره چارق را به قالب کشیده و رویه دوزی آن را آغاز می نمایند.

مرحله هشتم: در این مرحله نخ دوزی های روی چارق را انجام می دهند. این مرحله در سه قسمت انجام شده و زمان برترین مرحله چارق دوزی به شمار می آید. رنگ های مورد استفاده در دوخت رویی چارق بسیار متنوع هستند و بیشتر از رنگ های روشن و گرم استفاده می شود.

مرحله نهم: در این مرحله گل و یا منگوله های روی چارق را آماده و به آن متصل می نمایند. این گل ها بیشتر دو رنگ هستند و در چارق های قدیمی بیشتر از چارق های جدید استفاده می شوند.

 

این مطلب چطور بود؟
لینک کوتاه این مطلب: https://rzgr.ir/iqw5
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.