بی خوابی و تأثیر آن در افزایش وزن

براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده، از هر 3 نفر 1 نفر خواب کافی ندارد. گاهی برایمان پیش می‌آید که نتوانیم خواب کافی یعنی 7 الی 9 ساعت، داشته باشیم. بعد از یک شب بی خوابی احساساتی مثل خستگی، منگی و بدخلقی به سراغمان می‌آید و بعد از پایان ساعت کاری، حتی فکر کردن به فعالیت‌های دیگر غیر ممکن به نظر می‌رسد.

تأثیر نداشتن خواب کافی روی سلامتی بدن، بسیار فراتر از صرف کاهش سطح انرژی و عملکرد مغز است. در ادامه مطلب با ما با سایت همیشه به روز «روزگار» همراه باشید.

در دنیای که از کم خوابی به عنوان یکی از شاخص‌های مثبت برای رسیدن به دستاورد‌های بزرگ استقبال می‌شود، افراد بسیاری ممکن است چشم خود را روی نقش مهم خواب در عملکرد بدن، خصوصاً فرآیند متابولیسم ببندند.

بسیاری از عناصر زندگی مثل کار، خانواده، تعهدات شخصی و فاکتورهای جسمی و ذهنی دیگر ممکن است منجر به بروز استرس در شما شود و در نتیجه نتوانید به اندازه کافی بخوابید. خواب ناکافی و استرس مداوم از عوامل مهم بروز اختلالات متابولیسم مثل چاقی و دیابت نوع 2 محسوب می‌شوند.

عوامل زیادی در بی خوابی، خواب بی کیفیت و نامنظم شدن متابولیسم دخیل هستند؛ از جمله فشار بیش از حد روی سیستم اعصاب سمپاتیک، به هم خوردن تعادل هورمونی و بروز التهاب.

حتی اگر فکر می‌کنید خوب غذا می‌خورید و انرژی کافی دارید، توجه نکردن به خواب کافی می‌تواند جلوی بهره وری کامل شمارا بگیرد و شما را ضعیف کند.

تأثیر خواب روی متابولیسم

بی خوابی تأثیر قابل توجهی روی متابولیسم می‌گذارد و باعث ترشح هورمون استرس می‌شود؛ هر دوی این عوامل با چاقی و سندروم متابولیک در ارتباط هستند.

خواب ناکافی با تغییر در «محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال» در ارتباط است. این محور بخشی از سیستم عصبی است که «پاسخ جنگ و گریز» شما را کنترل می‌کند. فعالیت بیش از حد محور HPA، خواب ناکافی و استرس مداوم، همگی می‌توانند به اختلال در عملکرد متابولیسم بدن منجر شوند.

نخوابیدن به میزان کافی هم منجر به نامنظم شدن ترشح هورمون کورتیزول می‌شود. این هورمون به مغز شما در کنترل روحیه، انگیزه و ترس کمک می‌کند. ترشح هورمون کورتیزول نیز توسط محور HPA کنترل می‌شود.

هورمون کورتیزول که در زمان استرس آزاد می‌شود، ضربان قلب، فشار خون، قند خون، شدت تنفس و تنش عضلات را افزایش می‌دهد. هورمون کورتیزول نقش مهمی درعملکرد بدن ایفا می‌کند؛ به همین دلیل مهم است که به میزان مناسب ترشح شود. ترشح بیش از حد کورتیزول در نامنظم شدن متابولیسم نقش دارد که می‌تواند به افزایش وزن و دیگر اختلالات در متابولیسم منجر شود.

تحقیقات نشان داده در افرادی که دچار کم‌ خوابی یا بی خوابی هستند، میزان کاهش غلظت کورتیزول خون در اوایل عصر، 6 برابر آهسته‌ تر از افرادی است که به میزان کافی خوابیده‌اند. سطح بالای کورتیزول در بدن می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود و مقاومت به انسولین یکی از عوامل خطر برای سندرم متابولیسم، چاقی و دیابت است.

خواب روی اشتهای شما تأثیر می‌گذارد

خواب از طریق تأثیر گذاشتن روی هورمون هایی که اشتها را تنظیم می‌کنند، نقش بسیار مهمی در فرآیند‌های متابولیک بدن شما بازی می‌کنند.

بدن شما 2 هورمون بسیار مهم تولید می‌کند که روی اشتها تأثیرگذار هستند؛ هورمون لپتین و هورمون گرلین. گرلین هورمون تحریک‌کننده‌ی اشتهاست و لپتین هورمونی است که باعث احساس سیری می‌شود و ما را به دست کشیدن از غذا تشویق می‌کند.

در یک تحقیق مهم، محققین پی بردند در کسانی که کمتر از 8 ساعت می‌خوابند، میزان BMI یا شاخص توده‌‌‌ی بدنی با میزان کاهش خواب متناسب بود. نکته‌ی بسیار جالب این بود که افرادی که کمتر خوابیده بودند هورمون گرلین بالاتر و لپتین پایین‌ تری از افرادی داشتند که بیشتر خوابیده بودند.

به احتمال زیاد این تفاوت در میزان لپتین و گرلین باعث افزایش اشتها می‌شود و می‌تواند دلیل افزایش میزان BMI در افرادی باشد که خواب کافی نداشته‌ اند.

کم‌ خوابی می‌تواند توانایی و دقت لپتین برای ارسال پیام سیری به بدن را تغییر دهد و بدن را به اشتباه بیندازد که علی‌ رغم دریافت کالری کافی، کالری مورد نیاز خود را دریافت نکرده است.

بی خواب و عملکرد سلول‌های چربی

در تحقیقی در دانشگاه شیکاگو، محققین پی بردند که کم خوابی یا بی خوابی باعث کاهش واکنش به انسولین می‌شود.

شرکت‌ کنندگان در این تحقیق به دو دسته تقسیم شده بودند؛ برای 4 شب متوالی، یکی از دسته‌ها 8 ساعت و دسته‌ی دیگر 4.5 ساعت خوابیدند. بعد از 4 شب با 4.5 ساعت خواب در شبانه روز، میزان حساسیت به انسولین در سلول‌های چربی 30 درصد و واکنش کلی بدن به انسولین به طور میانگین 16 درصد کاهش پیدا کرد.

سلول‌های چربی بدن مسئول ذخیره و آزاد کردن انرژی هستند. انسولین هرگاه میزان اسیدهای چرب و چربی‌ها در خون احتمال آسیب دیدن سایر بافت‌ها را همراه داشته باشد، سلول‌های چربی را به سمت ذخیره کردن هدایت می‌کند که در نتیجه‌ی آن اسیدهای چرب و لیپیدها از جریان خون خارج می‌شوند. زمانی که سلول‌های چربی به درستی نسبت به انسولین واکنش ندهند، چربی در جریان خون باقی می‌ماند و می‌تواند باعث مشکلات بسیار جدی مثل کبد چرب شود.