مورگان فریمن از امام حسین می گوید و شباهت سیدالشهدا به حضرت مسیح

0

داستان خدا مستندی از مورگان فریمن درباره دین مسیحیت و ریشه های اعتقادی و آیین های آن است و یک قسمت از این مجموعه، به دلیل شباهتی که فریمن و لابد خیلی از مسیحیان دیگر بین جایگاه عیسی (ع) در مسیحیت و امام حسین (ع) در تشیع دیده اند، به روز عاشورا و قربانی بزرگ اسلام در راه حقیقت می پردازد.

درمورد ارادت دسته ای از مسلمانان غیرشیعه و حتی پیروان ادیان دیگر به امام حسین (ع) اخبار و حکایات فراوانی وجود دارد.

این نوع عرض ارادت ها گاهی ریشه در مشترکات معنوی بین ادیان و مذاهب مختلف با مذهب شیعه دارد و گاه به احترامی برمی گردد که هر انسان آزاده ای می تواند برای یک آزادمرد تاریخی مثل سالار شهیدان قائل باشد. اما این ماجرا پیچیدگی و عمق بیشتری دارد.

حسین (ع) مظهر اعلای یک کهن الگوی تاریخی و اسطوره ای هم هست؛ کهن الگوی قدیسی که قربانی می شود تا تمام جامعه از گناهانش تزکیه «روان پالای» (Catharsis) پیدا کند.

 

دانلود مستند داستان خدا از مورگان فریمن

البته راجع به اینکه در تشیع، تزکیه به معنای تراژیک آن وجود داشته باشد، می توان تردید کرد، اما مفهوم «شفاعت» را می توان تا حدودی تداعی گر همان باور دانست.

بین تزکیه ای که این قربانی برگزیده به صورت نیابتی از سمت اجتماع انجام می دهد، با آنچه در تشیع به آن شفاعت می گویند، می تواند تفاوت هایی وجود داشته باشد، ولی یکسان بودن روح کلی غالب بر دو روایت عیسی (ع) و امام حسین (ع) در این زمینه را نمی شود نادیده گرفت.

کلام الله مجید پس از روایت ماجرای عید قربان، درباره ابراهیم خلیل الرحمان می گوید «و فدیناه بذبح عظیما؛ و ما قربانی بزرگی را فدای او ساختیم (سوره صافات، آیه 107)» و تقریبا تمام مفسران در این زمینه متفق القول هستند که ذبح عظیم ابراهیم (ع)، آن گوسفند نبوده است.

گوسفندی که موحدین قربانی می کنند یا بزی که یونانیان باستان ذبح می کردند، تنها می توانست نمادی از قربانی برگزیده ای باشد که در کهن الگو ها وجود داشت.

این حلال گوشتان به اراده خود قربانی نمی شوند، حال آنکه در تراژدی، تزکیه با آگاهی فرد انجام می شود. مسیحیان، قربانی بزرگ را عیسی روح الله دانسته و مسلمانان شیعه آن قربانی بزرگ را حسین ثارالله می دانند.

این شباهتی است که مورگان فریمن، هنرپیشه اسطور ه ای سینما هم در مستند «داستان خدا» هنگامی که روبه روی دوربین ایستاده و مخاطبان به او نگاه می کنند، بیانش می کند.

او می گوید: «مسیحیان هفته ای یک بار به کلیسا می روند و در مراسم عشای ربانی، صحنه به صلیب کشیده شدن عیسی را (مطابق روایت خودشان از آن واقعه) بازسازی می کنند و شیعیان هم لااقل سالی یک بار در عاشورا، این آیین بازنمایی را به اوج می رسانند.»

مسلم است که بین ماجرای عروج حضرت عیسی، حتی مطابق با روایت مسیحیان از آن اتفاق، با داستان عاشورا تفاوت هایی وجود دارد و زمانه و زمینه این دو شخصیت معنوی هم از جهاتی با هم فرق دارند.

اما از طرف دیگر نمی توان بعضی شباهت ها را هم درنظر نگرفت.

استاد شهید مرتضی مطهری چندین شباهت را بین مسیح و سالار شهیدان احصا می کند. مطهری می گوید: «بین حضرت عیسی در امت مسیح و حضرت امام حسین (ع) در امت اسلام وجه شباهت هایی هست، از آن جمله از حیث مادر که حضرت مریم «سیده النساء» است و همچنین حضرت زهرا (س) هم همین طور. شباهت دیگر، در مدت حمل است.

در حدیث است که مدت حمل سیدالشهداء 6 ماه طول کشید و هیچ کس 6 ماهه متولد نشد که در عین حال زنده بماند، مگر حسین و عیسی (ع).

شباهت دیگر آن ها در عقیده ای است که مردم در مساله «تفدیه» پیدا کرده و خیال کردند که آن ها کشته شدند که گناه دیگران را به گردن بگیرند و دیگران آزاد باشند و تکلیف ساقط شد.» (البته طبق اشاره استاد مطهری مسلمانان اصل کشته شدن مسیح را باور ندارند و او را جاودانه می دانند) مرتضی مطهری ادامه می دهد شباهت دیگر در زکی و مبارک بودن است، یعنی هر دو وجود، فوق العاده برکت خیز شدند.

مورگان فریمن و امام حسین

همان طور که یک زمین مبارک است(مثل فلسطین)، بعضی آب ها پر برکتند (مثل آب باران) و بعضی حیوان ها مبارک و پر برکتند (مثل گوسفند)، همان طور هم بعضی انسان ها واقعا «وجود مبارک» هستند و درباره شان تعارف نیست؛ زمینی هستند که همه ساله محصول می دهند و دائم بارانی هستند. یک شباهت دیگر این است که مسیحیان و مسلمانان، ولادت و رفتن این دو را بزرگ می شمارند. شباهت دیگر بین آن ها در انصار و حواریین است.

چنان که مشخص است، وجود این شباهت ها را نمی توان دست کم گرفت. هر چند از طرفی حضرت عیسی (ع) به دلیل زهد و پارسایی، تکلم در گهواره، رجعت در روز موعود، فتوت، جوانمردی و خوارق عادات با امیرمومنان علی (ع) هم مقایسه شده و حتی شمایل حضرت علی (ع) به همین دلیل در خانه بسیاری از مسیحیان عرب زبان وجود دارد و از طرف دیگر، شهادت امام حسین (ع) به حضرت یحیی (ع) هم شبیه است.

شباهت عیسی (ع) و حضرت علی (ع) که نبی اکرم اسلام (ص) هم در روایتی به آن اشاره کرده، منافاتی با شباهت عیسی (ع) به امام حسین (ع) پیدا نمی کند؛ چه اینکه سالار شهیدان پیرو سبک زندگی و نگاه معنوی پدرش بوده (غیر از زهد و فتوت سیدالشهدا و رجعت ایشان در یوم موعود، آن حضرت در جنین با مادرش تکلم می کرده و ماجرا های بسیاری از خوارق عادات، راجع به ایشان و برادرش امام حسن (ع) روایت شده است) و از طرفی دیگر، قدیس و قربانی بودن یحیی هم تناقضی با اتصاف عیسی به همین صفات در مسیحیت فعلی ندارد.

مورگان فریمن در بخشی از مستند «داستان خدا»، به سجاد رضوی که یک اسلام شناس شیعه معرفی شده، درباره امام حسین می گوید: «ما چنین افرادی را در مذهب خود (برگزیده) می نامیم.» به عبارتی او اشاره می کند به افرادی که از طرف خدا برگزیده و انتخاب می شوند تا به جای همه جماعت خوب باشند و بهای آن را بپردازند.

مستند فریمن نشان می دهد مسیحیان چطور می توانند امام حسین (ع) را بشناسند. آن ها این شخصیت را با قالبی که برای حضرت عیسی (ع) در ذهن شان وجود دارد، هماهنگ می بینند و اصلا به همین دلیل است که مستندی درباره دین مسیحیت، بخشی از خودش را به روایت عاشورا اختصاص می دهد.

فرد برگزیده، به طور ارادی خون خودش را فدای خدا می کند و به همین واسطه می تواند از گناهان امتش شفاعت کند. ریخته شدن خون در این میان وجه نمادین ویژه ای پیدا می کند.

مصائب مسیحایی حسین

شباهت های حیرت انگیزی که بین تعزیه امام حسین (ع) و فیلم «مصائب مسیح» ساخته مل گیبسون وجود دارد، می تواند توجهات را بیشتر به سمت وجود این جنبه های نمادین جلب کند.

برای مثال شباهت بین حضور شخصیت حضرت مریم (س) بر بالین عیسی و حضور حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) در قتلگاه امام حسین (ع) یا شخصیت پلاتیس سردار رومی و حر بن یزید ریاحی.

شباهت حضرت مسیح و امام حسین مورگان فریمن

همچنین حوادثی مانند دریده شدن لباس بر پیکر دو شخصیت حضرت عیسی (ع) و امام حسین (ع)، تیره شدن زمین و آسمان در هر دو روایت و دیگر شباهت هایی که به وضوح قابل مشاهده هستند.

اینکه این دو شخصیت چرا باید کشته شوند، دلیل دیگری است که آن ها را به هم شبیه می کند.

حسین (ع) نه ترسو است و نه جنگ طلب. این خصوصیت دیگری است که باعث می شود مسیحیان بین او و عیسی روح الله شباهت ببینند.

اشتیاق مسیحیان به کسی که گفت نه

قیام امام حسین (ع) نه برای فتح سرزمین یا تخت حکومت، بلکه برای ایستادن بر سر موضعی بود که شامل نپذیرفتن یک حکمرانی فاسد می شد.

به عبارتی امام حسین (ع) کسی بود که به یزید «نه» گفت و حاضر نشد با او بیعت کند و درعوض حاضر شد تا جانش را بر سر این نه گفتن بگذارد؛ یک نخبه که فقط دیگران را موعظه نمی کند و اگر امتحانات و ابتلائات زمانه پیش بیاید، نشان خواهد داد خودش هم تا آخرین نفس پای اصولی که تبلیغ شان را می کند، خواهد ایستاد.

مورگان فریمن در مستندش به این نکته هم اشاره می کند.

او نه گفتن حسین به یزید اموی را معادل نه گفتن عیسی به ظلم رومیان می گیرد و می گوید همان طور که عیسی می خواست یهودیان را از بردگی رومیان خلاص کند، حسین هم می خواست مسلمانان را از یزید خلاصی ببخشد. چنان که پیداست، غیر از جزئیات صحنه پایانی که برای مسیح و امام حسین (ع) در روایات مسیحیان و شیعیان رقم می خورد، به شرایط اجتماعی اطراف آن ها هم شباهت هایی دارد.

امام حسین (ع) به جای بسیاری از مردم زمانه اش ایستاد و به یزید نه گفت. اگر گناه مردم آن زمانه جهل بود، نمی شد واقعه عاشورا را صحنه نهایی تمام خیر در برابر تمام شر دانست.

مردم آن زمانه کم و بیش حق و باطل را شناخته بودند، اما حاضر نشدند هزینه نه گفتن به باطل را بپردازند. امام حسین (ع) و عیسی (ع) هر دو در مقابل حکومت های فاسد زمانه شان در چنین شرایطی ایستادگی کردند؛ امام حسین (ع) در برابر خلافت اموی و عیسی (ع) در برابر ظلم رومیان.

برای اینکه شباهت قیام این دو شخصیت روشن تر شود، می توان تفاوت آن ها با قربانیان دیگر تاریخ را مد نظر قرار داد و فهمید که چرا مستندی درباره دین مسیحیت، یک بخش از خودش را به توصیف ماجرای عاشورا اختصاص می دهد.

اگر قیام امام حسین (ع) به امید فتح حکومت صورت گرفته بود، می شد آن را شکست خورده دانست؛ هرچند شکستی شرافتمندانه.

مورگان فریمن در مورد امام حسین

بین شخصیت های تاریخی، اسپارتاکوس و یارانش نیز چنین شکستی خوردند.

قیام امام حسین (ع) اگر به نیت انتقام انجام شده بود و چنین سرنوشتی پیدا می کرد، باز هم می شد آن را شکست خورده دانست، اما چنین هم نبود.

رونین ها یعنی 47 سامورایی که بعد از انتقام گرفتن بابت خون ارباب شان خودکشی کردند، در انتقام پیروز شدند، اما انتقام آخرین کاری بود که در این دنیا داشتند.

قیام مختار ثقفی هم به نیت انتقام خون شهیدان کربلا انجام شد، اما بدون شک اثر معنوی شهادت عاشوراییان بیشتر از غلبه مختار بر قاتلان آن ها بود.

اگر امام حسین (ع) کاری به یزید نداشت و، چون سودای حکومت یا انتقام در سرش نبود، با همه چیز می ساخت و درعین حال او را می کشتند، این مظلومیت او بود، اما باز هم پیروزی گفتمانش به حساب نمی آمد؛ اما این گونه هم نبود. چنین نمونه هایی حتی در تاریخ هم جلوه ای پیدا نمی کنند.

او به طرز آشکار و غمباری به دلیل بر حق بودن و به شکل ارادی قربانی شد. این کاراکتر با آنچه مسیحیان از عیسی مسیح و صلیبی که بر دوش می کشید می شناسند، همخوانی کاملی پیدا می کند؛ نه سودای حکومت، نه انتقام و نه مرگ غافلگیرانه و ناخواسته.

مستند داستان خدا از همین روست که مرتب در عزاداری های شیعیان، آیین بیعت با رقص شمشیر را نشان می دهد، اما بر صلح طلب بودن مکتب و مذهب تشیع تاکید دارد.

فریمن در بخشی از این مستند، مبدا ایجاد دوگانه تشیع و تسنن در اسلام را عاشورا می داند و می گوید عده ای که شیعیان بودند، عهد کردند که تا ابد به حسین وفادار بمانند و باقی مسلمانان یعنی اهل تسنن، با بنی امیه همراه شدند.

به رغم اینکه مورگان فریمن این برداشت را با نگاه همدلانه ای نسبت به شیعیان بیان می کند، نشان دهنده آن است که او و اکثر غربی ها شناخت کاملی از اسلام و تاریخ آن ندارند.

شاید دوگانه مذهبی در زمان قیام عاشورا به شکل امروزی اش نمود بیرونی نداشت، اما چنین هم نبود که پیش از عاشورا مرزبندی های اصلی شکل نگرفته باشند.

به علاوه، این چنین هم نیست که اهل سنت بین یزید و امام حسین (ع)، طرف یزید باشند. حتی برخی سلفی ها برای امام حسین (ع) احترام قائلند؛ اگرچه هم درجاتی که شیعه برای امام سومش قائل است را قائل نباشند، هیچ مسلمانی هم در جهان یزید را گرامی نمی دارد.

یزید در دو سال بعد از قتل عام عاشورا به مدینه و مکه حمله کرد و جنایات بسیاری را رقم زد و حتی خانه خدا را ویران ساخت.

به عبارتی او برای خودش آبرویی در تاریخ باقی نگذاشت. در ضمن، تعدادی از مسلمانان اهل سنت آیین عاشورا را هر سال مثل شیعیان برگزار می کنند.

مستند داستان خدا مورگان فریمن

ورود مستند «داستان خدا» به بحث شیعه و سنی، با اطلاعات کاملی همراه نیست و حتی لازم نبود که فریمن برای برشماری شباهت های مسیح (ع) و امام حسین (ع) سراغ این موضوع برود.

شاید، چون بازدید فریمن از عزاداری شیعیان در لندن صورت گرفته و مصاحبه او با بعضی از کارشناسان شیعه در انگلستان انجام شد باعث ایجاد این برداشت ها برایش شده اند و اگر در قم، نجف یا شهر های دیگر این بازدید و مصاحبه را انجام می داد، شناخت او از موضوع به شکل دیگری رقم می خورد.

مستند فریمن با این مونولوگ های او هنگام راه رفتن در جاده ای خاکی که اطراف آن را گیاهان صحرایی پوشانده اند، شروع می شود: «من همواره تلاش کرده ام که در راه راست حرکت کنم.

همان طور که می دانید، دنیا پر از وسوسه ها و چیز های فرعی است. یک روز به خودتان نگاه می کنید و می بینید که خیلی از راه اصلی فاصله گرفته اید.

هر از گاهی به کسی نیاز خواهید داشت که راه درست را به شما نشان بدهد. این کار افراد برگزیده است.»

با توجه به این تعبیر فریمن، می شود این را دریافت که منظور مستند «داستان خدا» از تزکیه عیسی (ع) و شهادت امام حسین (ع) این نیست که بندگان می توانند هر گناهی کنند و به عفو شدن توسط آن ذوات مقدسه امیدوار باشند.

فریمن با این جملات اشاره می کند که کار افراد برگزیده هدایت جامعه و بازگرداندن مردم به مسیر اصلی است و به عبارتی این قربانی های بزرگ، برای این هدف قربانی شده اند.

فریمن در میانه های کار می گویدامام حسین (ع) برای جلوگیری از انحراف در اسلام راستین، ایستادگی کرد و وفاداران به این اصالت راستین را شیعیان می داند.

بعد بدون اشاره مستقیم به انحراف در یهودیت راستین، با شبیه سازی بین امام حسین (ع) و مسیح (ع)، به وجود چنین انحرافی در یهودیت اشاره می کند.

این دفاعی از حقانیت دین مسیح به حساب می آید. مشخص است که هدف «داستان خدا» معرفی مسیحیت است و ماجرای عاشورا را برای ترسیم سیمای کاملی از سیر تطور این دین ابراهیمی انتخاب کرده و روایت می کند؛ چه اینکه روایات بی پرده مل گیبسون از نقش یهودیان در صدور حکم اعدام برای مسیح (ع)، برایش به شدت مشکل ساز شد و حالا فریمن روش دیگری را برای این کار انتخاب کرده است.

این مطلب چطور بود؟
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.