شوک نفتی جدیدی در راه است؟

حملات هوایی که ۱۴ سپتامبر علیه تاسیسات نفتی مهم عربستان سعودی انجام گرفت، باعث شد نیمی از تولید این کشور که بزرگترین صادرکننده نفت جهان است، متوقف شود.قیمت نفت برنت در یک روز ۱۵ درصد افزایش پیدا کرد اما پس از آن پایین آمد و روز جمعه حدود ۶۵ دلار معامله شد.با توجه به کندی رشد اقتصاد جهانی و فراوانی عرضه نفت خام در سراسر جهان، چشم انداز صعود نفت به ۱۰۰ دلار فعلا بعید به نظر می‌رسد.هری چلینگوئیریان، مدیر تحقیقات کالا در بانک “بی ان پی پاریبا” در این باره گفت: در مجموع جهان آمادگی بهتری برای مدیریت شوکهای نفتی نسبت به دهه ۷۰ دارد. در سال ۱۹۷۳ پس از تحریم اوپک علیه حامیان رژیم صهیونیستی در هنگامه جنگ یوم کیپور و در سال ۱۹۷۹ پس از انقلاب ایران، قیمتهای نفت در مدت چند ماه افزایش پیدا کرد و اقتصادهای توسعه یافته را به زانو درآورد.

به گفته اقتصاددانان کومرس بانک، در حال حاضر یک شوک نفتی همانند سابق تاثیرات ویرانگر ندارد زیرا کشورها به چنین رویدادهایی عادت کرده‌اند. به‌علاوه بانک‌های مرکزی در برابر شوک عرضه واکنش نشان نخواهند داد و با افزایش عظیم نرخ‌های بهره برای مقابله با تورم نمی‌پردازند.با این حال مهم‌تر از همه این است که اقتصادها وابستگی خود به نفت خام را کاهش داده‌اند.مصرف در آمریکا به عنوان مثال از ۱۷٫۳ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۷۳ به ۲۰٫۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ افزایش پیدا کرد که یک رشد ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد در حالی که تولید ناخالص داخلی واقعی این کشور ۲۳۰ درصد رشد داشته است.در آلمان خانوارها تنها ۲٫۶ درصد از بودجه خود را در سال ۲۰۱۸ برای سوخت هزینه کردند.اقتصادهای بسیاری به مدد حمل و نقل و صنایعی که مصرف انرژی بهینه‌ای دارند و منابع جایگزین مانند گاز طبیعی یا انرژی تجدیدپذیر، پیشرفت خوبی در کاهش مصرف نفت داشته‌اند.

هنگامی که قیمت‌های نفت در فاصله سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه بود، به فروپاشی اقتصادی منجر نشد زیرا جهان نسبت به قبل وابستگی کمتری به چند تولیدکننده بزرگ داشت.نخستین بحران نفتی جهان به تشکیل آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۱۹۷۴ منتهی شد که کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD ) را ملزم می‌کند معادل ۹۰ روز واردات نفت در ذخایر خود نفت داشته باشند.بعلاوه تولید نفت خام محدود به خاورمیانه نیست و نفت دریای شمال از دهه ۱۹۸۰ تحت بهره برداری بوده است در حالی که منابع فراساحلی در غرب آفریقا و برزیل و ماسه‌های نفتی کانادا نیز در دست استخراج هستند.آمریکا که مدت‌های مدیدی به واردات نفت متکی بود، به مدد نفت شیل و فناوریهای جدید به تولیدکننده بزرگ نفت تبدیل شده است.

چنین عواملی کمک کرده است از ضرب شوکهایی مانند مختل شدن نیمی از تولید نفت عربستان سعودی بر اثر آسیب دیدن تاسیسات کلیدی آن گرفته شود.به گفته آلن گلدر، متخصص فرآورده‌های نفتی در شرکت “وود مک کنزی”، به این سان کشوری مانند عربستان سعودی احتمالا دیگر تصمیم نخواهد گرفت صادرات نفت خود را داوطلبانه متوقف کند زیرا ممکن است جایگاه خود به عنوان یک تامین کننده مطمئن را از دست دهد.بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، اما اقتصاددانان هشدار دادند که شوک نفتی احتمالی نباید دست کم گرفته شود. اقتصادهای زیادی در حال حاضر با مشکلات عدیده دست و پنجه نرم می‌کنند و بانکهای مرکزی به منظور کمک به اقتصادهای آسیب دیده خود، فضای چندانی برای مانور ندارند.