بیماریهای تیروئید و روشهای درمان آن
بیماریهای تیروئید و روشهای درمان آن
تیروئید,تیروئید پرکار,تیروئید در بارداری,ازمایش تیروئید,درمان تیروئید,آیا تیروئید خطرناک است,تیروئید چیس,تیروئید در نوزادان,تیروئید سمی
تیروئید افراد سالم به میزان کافی هورمون می سازد و در اعمال مهم بدن اثر می گذارد. این هورمونها سوخت و ساز بدن را از جمله آنکه چه مقدار کالری مصرف کنیم، چه مقدار احساس گرما کنیم و وزن ما را تنظیم میکنند، در بعضی اعضاء نیز اثرات اختصاصی دارد مانند قلب که در اثر این هورمونها تندتر میزند. پر کاری تیروئید حالتی است که باعث می شود مقدار زیادی هورمون به بافتهای بدن برسد. علل متفاوتی برای پر کاری تیروئید وجود دارد اما علائم و نشانه های آن مشابه است.
به علت افزایش سوخت و ساز بدن بیماران احساس گرمای بیشتری می کنند و اغلب با وجود مصرف غذای زیاد کاهش وزن دارند.بعضی از بیماران دچار افزایش وزن میشوند که علت آن افزایش بیش از حد اشتها است.بیماران احساس خستگی میکنند و دچار اختلال خواب مشوند. لرزش دستها، نامنظم شدن و تند شدن ضربان قلب نیز ایجاد میشود. بیماران ممکن است زود رنج و به آسانی آشفته شوند.وقتی پر کاری تیروئید خیلی شدید باشد، بیماران از تنفس کوتاه ، درد سینه و ضعف عضلات زجر می کشند. بعضی علائم بسیار نادر هستند مثل استفراغ، خارش، نارسائی قلب، سکته مغزی و یا حتی بیماری روانی.
علل پر کاری تیروئید چیست؟
1. نسج تیروئید ممکن است فعالیت بیش از حد داشته باشد و تولید هورمون زیاد شود که به این شکل بیمار گریوز یا گواتر سمی منتشر گویند.
2. یک یا چند توده در تیروئید افزایش فعالیت پیدا میکنند . اگر توده یک عدد باشد گره سمی خودکار نامیده میشود. چندین توده گواتر سمی چند گرهای نامیده میشود.
3. غده تیروئید ممکن است دچار التهاب شود که تیروئیدیت نامیده می شود و باعث آزاد شدن هورمون تیروئید ذخیره در تیروئید و پر کاری تیروئید شود که برای چند هفته تا چند ماه طول می کشد.
4. مصرف بیش از حد هورمون تیروئید موجب علائم پر کاری تیروئید میشود.
5. بعضی داروها مانند آمبودارون و محلول لوگول حاوی مقدار زیاد ید هستند که تیروئید جهت تولید هورمون از آن استفاده میکند. مصرف این دارو ها در بعضی از افراد با ایجاد پر کاری همراه است.
علائم و نشانه های پر کاری تیروئید چیست؟
1. افزایش تعداد ضربان قلب
2. افزایش خفیف فشار خون
3. تحریک پذیر بودن
4. افزایش تعریق
5. ضعف عضلات به خصوص در ناحیه شانه، لگن و ران ها
6. لرزش دستها
7. کاهش وزن علی رغم اشتهای خوب
8. ریزش مو
9. جدا شدن ناخن از بستر
10. تورم نوک انگشتان
11. کشیده شدن پلک بالا به سمت پایین
12. تغییر در ضخامت پوست
13. افزایش حرکات دستگاه گوارش
14. گواتر یا بزرگی تیروئید
15. کاهش تعداد دفعات قاعدگی یا کاهش حجم خونریزی
16. ضخیم شدن پوست در جلوی استخوان ساق پا
17. برجسته شدن چشم ها
اگزوفتالمی چیست؟
پرکاری تیروئید میتواند باعث کشیده شدن پلک فوقانی به طرف بالا و نگاه خیره گردد و نیز باعث بیرون زدگی یک یا هر دو چشم از حدقه شود. این حال به عنوان اگزوفتالمی شناخته میشود و می تواند سبب کاهش کنترل عضلات، دو بینی و به ندرت کاهش دید شود. بیشتر موارد احتیاج به درمان ندارند. اما بعضی بیماران ممکن است نیاز به مراجعه به چشم پزشک و درمان اختصاصی داشته باشند. درمان های اختصاصی شامل تجویز کورتون، یا جراحی میباشند.
آزمایشهای تشخیصی برای پرکاری تیروئید
1. تاریخچه بیماری و معاینه بالینی برهمه مقدم است
2. اندازه گیری هورمون تیروئید، تیروتروپین و آنتی بادیهای تحریک کننده تیروئید موجود در خون برای تایید تشخیص بکار می رود.
3. ارزیابی ساختمان و عملکرد غده تیروئید با استفاده از تجویز مقدار کم ید رادیواکتیو،
4. اندازه گیری تیروتروپین یا هورمون تحریک کننده تیروئید(TSH ) که از هیپوفیز ترشح میشود و کنترل کننده کار تیروئید است. در پرکاری تیروئید مقدار این هورمون در خون کم میشود.
پر کاری تیروئید چگونه درمان میشود ؟
هدف از درمان طبیعی کردن سطح هورمون های تیروئید است. در بیمارانی که علت پر کاری تیروئید مصرف زیاد هورمون باشد باید دوز دارو تنظیم شود. در کسانی که علت بیماری التهاب تیروئید باشد چون بیماری خود محدود شونده است نیاز به درمان اضافه ندارد. در مواردی که علت پرکاری تیروئید بیماری گریوز یا گواتر مولتی ندولر یا گواتر گره ای منفرد سمی باشد درمان شامل یکی از موارد زیر می باشد:
1. داروهای ضد تیروئید خوراکی که شامل متی مازول که برای بیماران با بیماری گریوز به مدت طولانی و برای علل دیگر پرکاری تیروئید به مدت کوتاه مورد استفاده قرار می گیرد . با مقدار مناسب دارو کنترل پرکاری تیروئید در عرض چند هفته میسر است. این داروها عوارض جانبی نیز دارند از جمله بثورات پوستی، خارش، تب و بندرت التهاب کبد یا کاهش گلبولهای سفید خون.بیماران باید جهت شناخت این عوارض آموزش داده شوند و اگر دچار زردی پوست و کهیر یا خارش شدید، تب بالا یا گلو درد شدید شدند، باید داروها را قطع نموده به پزشک خود مراجعه کنند.
با قطع داروی ضد تیروئید احتمال برگشت پر کاری تیروئید وجود دارد.
2. ید رادیو اکتیو باعث از کار افتادن گواتر یا کوچک شدن گره های سمی که تولید کننده هورمون تیروئید می باشند، می گردد. این درمان بدون خطر است و در بالغین با پر کاری تیروئید بطور گسترده استفاده می شود. اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید می شود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تیروئید بیش از نقاط دیگر است، اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید میشود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تیروئید بیش از نقاط دیگر است
کم کاری تیروئید:
وقتی غده ی تیروئید کمتر از حد طبیعی فعالیت کند، یا از بدو تولد ناقص شکل گرفته باشد، یا به وسیله جراحی کل تیروئید یا قسمتی از آن برداشته شده باشد، و یا ید کافی در رژیم غذایی موجود نباشد دیگر نمی تواند هورمون کافی تولید کند و به این حالت کم کاری تیروئید گفته می شود.در بعضی موارد کم کاری تیروئید ناشی از مشکلی در غده ی هیپوفیز است که در مرکز مغز قرار دارد. این غده هورمون محرک تیروئید را تولید میکند (TSH) که باعث میشود تیروئید کارش را انجام دهد. اگر هیپوفیز کارش را درست انجام ندهد و به اندازه ی کافی TSH تولید نکند فعالیت تیروئید نیز کاهش می یابد. سایر دلایل کم کاری تیروئید التهاب موقت تیروئید و داروهایی است که بر کارکرد این غده تاثیر میگذارد.کم کاری مادر زادی تیروئید در نوزادان می تواند باعث ایجاد عقب ماندگی های ذهنی شود.
چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟
هر فرد باید پنج سال یکبار این آزمایش را بدهد. افرادی که نشانه هایی از مشکلات تیروئیدی دارند و یا بیشتر در خطر هستند باید در فاصله های زمانی کمتری تست بدهند. کم کاری تیروئید بیشتر زنان بالای 60 سال را تحت تاثیر قرار میدهد. پرکاری تیروئید هم بیشتر زنان و افراد بالای 60 سال را در بر میگیرد. عوامل ارثی نیز خطر بروز این مشکل را افزایش میدهد.
چک کردن تیروئید از روی گردن
با یک بررسی دقیق در آینه میتوان بزرگ شدن تیروئید را تشخیص داد. سپس برای معاینه و اطمینان باید نزد پزشک بروید. برای انجام این تست سر خود را عقب بگیرید، یک لیوان آب بنوشید و همین که آب را مینوشید و پایین میدهید، قسمت پایین خرخره و بالای ترقوه گردن خود را بررسی کنید. به دنبال برآمدگی یا بیرون زدگی باشید. سپس چندین بار این عمل را تکرار کنید. اگر چنین علائمی دیدید حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنید.
تشخیص اختلالات تیروئید
میزان هورمون محرک تیروئید (TSH) یک نوع هورمون اصلی که کار تیروئید را تنظیم میکند در آزمایش خون مشخص می شود.. اگر میزان TSH بالا باشد نشان دهنده ی این است که کارکرد تیروئید بسیار پایین است (کم کاری تیروئید) اما اگر TSH پایین باشد نشان دهنده ی این است که تیروئید بیش از اندازه کار میکند ( پرکاری تیروئید). در برخی موارد برای تشخیص مشکل تیروئید نیاز به عکس برداری است.
عوارض اختلالات تیروئید
اگر این اختلال درمان نشده رها شود، کم کاری تیروئید باعث بالا رفتن کلسترول میشود و خطر ایجاد سکته مغزی و حمله ی قلبی را بالا میبرد. در موارد شدید سطح بسیار پایین هورمون تیروئید باعث کاهش هوشیاری فرد و افت شدید دمای بدن میشود. پرکاری تیروئید هم در صورت عدم درمان باعث مشکلات قلبی و شککنده شدن استخوان ها میشود.
درمان کم کاری تیروئید
اگر تشخیص پزشک کم کاری تیروئیدباشد هورمونهای تیروئید را به صورت قرص تجویز خواهد کرد است این درمان در طولانی مدت باعث میشود فرد انرژی بیشتری داشته باشد، کلسترولش پایین بیایید و به تدریج کاهش وزن داشته باشد. بیشتر افرادی که کم کاری تیروئید دارند باید این قرص ها را تا پایان عمر استفاده کنند.
درمان پرکاری تیروئید
شایع ترین درمان برای پرکاری تیروئید داروهای ضد تیروئید است که باعث کاهش هورمونهای تولید شده توسط تیروئید است. داروها ممکن است باعث کاهش نبض و لرزش شوند. ید رادیواکتیو در طی 6 تا 18 هفته غده تیروئید را نابود میکند. بعد از اینکه غده تیروئید از بین رفت یا توسط جراحی برداشته شد بیمار باید قرص هورمونهای تیروئید را استفاده کند و باید از مکمل های کلسیم و ویتامین D ، گروه B به خصوص B12 را در طول درمان دریافت کنند.
جراحی اختلالات تیروئید
برداشتن غده ی تیروئید مشکل پرکاری تیروئید را حل میکند اما این روش تنها زمانی توصیه میشود که داروها تاثیر نداشته باشند یا این مشکل باعث ایجاد گواتر بزرگ شده باشد. جراحی برای بعضی از بیمارانی که در تیروئید خود توده دارند هم توصیه میشود. واضح است که بعد از برداشتن تیروئید بیمار نیاز به هورمونهای تیروئید پیدا میکند تا دچار علائم کم کاری تیروئید نشود.
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید بسیار نادر است و از سرطان های کشنده به حساب می آید. نشانه ی اصلی آن ایجاد شدن توده یا التهاب در گردن است. تنها 5% از توده های تیروئید تبدیل به سرطان میشوند. اگر سرطان تیروئید تشخیص داده شود معمولا با جراحی ، ید رادیواکتیو و یا پرتو درمانی خارجی شروع به درمانش میکنند.