چه میزان خواب برای بدن کافی است؟ عوارض بیخوابی چیست؟
شاید شما هم جزو افرادی باشید که از طرف خانواده و دوستانتان به کمخوابی یا پرخوابی متهم میشوید. شاید هم واقعاً با مشکل بیخوابی روبرو هستید. اما خواب کافی چند ساعت است؟ همیشه به ما گفتهاند که شبها باید 8 ساعت بخوابید، اما این میزان خواب یک میانگین است و ممکن است بهترین میزان خواب برای همه نباشد. برخی از افراد به خواب بیشتری احتیاج دارند و برخی دیگر با کمتر خوابیدن بهتر هستند. نیاز ما به خواب ممکن است در طول عمر و در سنین مختلف تغییر کند. بنابراین جمله تکراری «هر شب 8 ساعت بخوابید» چیزی بیش از یک کلیشه نیست. برای تنظیم خواب باید نیاز شخص خود را در نظر بگیرید و یک الگوی صحیح برای خود پیدا کنید.
کمخوابی و پرخوابی طبیعی
هر فردی به میزانی از خواب احتیاج دارد که توسط اطلاعات ژنها یا ژنتیک او مشخص میشود. این نیاز مطابق با میزان خوابی است که بدن برای این که ما سرحال و سرزنده بیدار شویم احتیاج دارد. تفاوت میان افراد کمخواب و پرخواب در میزان نیازشان به خواب مشخص میشود. میزان نیاز طبیعی به خواب در واقع یک بازه است؛ افرادی کمخواب کسانی هستند که کمتر از میانگین این بازه به خواب احتیاج دارند و افراد پرخواب کسانی هستند که بیش از میانگین این بازه زمانی به خواب احتیاج دارند.
تغییر میزان نیاز به خواب در سنین مختلف
میانگین نیاز به خواب در طول سالهای زندگی هر فرد تغییر میکند، خصوصاً در دوران کودکی و نوجوانی. با اینکه 8 ساعت خواب یک میانگین برای میزان خواب در بزرگسالان بالای 18 سال است، اما نیاز به خواب در اشخاص خاص میتواند بالاتر و پایینتر از میانگین باشد. میانگین نیاز به خواب در گروههای سنی مختلف به ترتیب زیر است:
نوزادی (3 الی 11 ماه) 14 الی 15 ساعت
کودک نوپا (12 الی 35 ماه) 12 الی 14 ساعت
سن پیش از مدرسه (3 الی 6 سال) 11 الی 13 ساعت
سن مدرسه (6 الی 10 سال) 10 تا 11 ساعت
نوجوانی (11 الی 18 سال) 9.5 ساعت
بزرگسالی میانگین 8 ساعت
سالمندی احتمالاً به خواب کمتری احتیاج دارند
بیخوابی چیست؟
چه اتفاقی میافتد اگر تنظیم خواب ما به هم بریزد و کمتر از زمانی که بدن و ذهنمان احتیاج دارد بخوابیم؟ با کم خوابیدن ما دچار عارضه «کمبود خواب» میشویم. کمبود خواب یک عارضه جدی است و این کمبود را باید جبران کنیم! روشهای جبران کمخوابی هم چرت طولانی در طول روز یا زود رفتن به تخت خواب است. با توجه به این که هر فرد میزان مورد نیاز خواب خود را دارد، در صورتی که به آن میزان خواب در طول یک شبانه روز دست پیدا نکند، با عواقب بدی هم از نظر فیزیکی و هم از نظر ذهنی درگیر خواهد شد.
بخشی از فرایند خواب در مغز ما، از بین رفتن فعالیتهای شیمیایی که باعث خوابآلودگی میشوند است. مضنون اصلی در این فرایند شیمیایی «آدنوزین» است. آدنوزین درواقع محصول متابولیسم (میزان انرژی مصرفی) در بدن شما است. زیاد بیدار ماندن و عدم تنظیم خواب، میزان آدنوزین را افزایش میدهد و هر چقدر که شما بیشتر بیدار بمانید میزان آدنوزین تولید شده در بدن شما بیشتر شده و باعث میشود احساس خوابآلودگی بیشتری کنید. خوابیدن مغز شما را از آدنوزین خالی میکند، اما برای از بین بردن کامل آدنوزین شما میزان مناسبی از خواب احتیاج دارید.
عوارض بیخوابی چیست؟
اگر شما اغلب دچار کمبود خواب هستید، حتماً این سوال برای شما پیش میآید که بی خوابی چه عواقبی دارد و عوارض اختلال خواب چیست؟
- برای مثال اگر شما به 8 ساعت خواب برای استراحت کامل احتیاج دارید اما فقط 6 ساعت بخوابید، شما 2 ساعت کمبود خواب در این 24 ساعت خواهید داشت. این کمبود ممکن است عوارض جدی در پی داشته باشد مخصوصاً اگر در همان روز جبران نشود تحقیقات نشان داده است که کمبود خواب در فعالیتهای روزانه تاثیر میگذارد. تاثیراتی مانند:
خستگی مفرط
عدم تمرکز
ضعف در حافظه کوتاه مدت
نوسانات خلق و خو
افسردگی
زودرنجی و حساسیت بیش از اندازه.
همچنین در درازمدت میتواند ضعف فیزیکی، توهم و حتی خطر مرگ را در پی داشته باشد.
چطور میتوان بیخوابی را جبران کرد؟
خبر خوب این است که جبران کم خوابی در کوتاه مدت با همان میزان ساعت خوابیدن میسر است. اگر شما یک خواب کامل شبانه، بعد از بی خوابی اخیرتان داشته باشید، احساس فوقالعادهای خواهید داشت. اگر چند شب خواب کافی داشته باشید، عواقب فیزیکی کمخوابی شما خیلی سریع برطرف خواهند شد. اما خبر بد این است که شما نمیتوانید کم خوابیهای ماهها و سالهای گذشته را جبران کنید. متاسفانه زمان زیادی گذشته و عواقب دراز مدت بیخوابی ممکن است به سراغ شما بیاید. اندازهگیری میزان آسیبهای کمخوابی در دراز مدت کمی سخت است و نمیتوان به طور دقیق گفت تغییر روش شما تا چه اندازه میتواند موثر باشد.