با بهداشت روانی و تغییرات دوران بلوغ پسران آشنا شوید!
با بهداشت روانی و تغییرات دوران بلوغ پسران آشنا شوید!
نوجواني يكي از مهمترين و پرارزشترين دوران زندگي هر فرد محسوب ميشود زيرا سر آغاز تحولات و دگرگونيهاي جسمي و رواني در اوست و بلوغ نقطه عطفي در گذر زندگي او از مرحله كودكي به بزرگسالي است. بر اساس تعريف سازمان جهاني دوره نوجواني به گروه سني 10 تا 19 سالگي اطلاق ميشود و در اكثر كشورهاي جهان به خصوص كشورهاي درحال توسعه بخش قابل توجهي از جمعيت را نوجوانان تشكيل ميدهند. با توجه به اين واقعيت كه نوجوانان، پدران و مادران فردا هستند پرداختن به مسائل بهداشتيشان (به خصوص بهداشت روان آنان) نه فقط براي خود آنها بلكه براي خانوادهها، جامعه و نسل آينده سودمند است و در برنامه توسعه هر كشوري ميبايست به مسائل آنها توجه خاص شود.
همینطور که بزرگتر میشوید، تغییرات زیادی در شما اتفاق میافتد، مخصوصاً وقتی به بلوغ نزدیک میشوید. بلوغ زمانی است که بدنتان شروع رشد و تغییر میکند. در این زمان در دخترها سینههایشان رشد میکند و عادتماهیانه می شوند که نشانه این است که دارند زن میشوند.
اما پسرها از کجا باید بفهمند که دارند کمکم مرد میشوند؟
برای پسرها فقط یک یا دو اتفاق نیست که نشان میدهد کمکم بزرگ میشوند. بزرگ شدن شما نشانههای زیادی دارد، مثل رشد کردن بدنتان، تغییر کردن صدایتان و موهایی که همه جای بدنتان رشد میکند. بلوغ در بیشتر پسرها بین 9 تا 14 سالگی شروع میشود. اما به خاطر داشته باشید که بلوغ زمانی شروع میشود که آمادگیش را داشته باشید و هر پسری با سرعت مخصوص خودش رشد میکند.
در زیر به یکسری سوالات که ممکن است در این مورد در ذهنتان داشته باشید، جواب میدهیم:
چرا دخترها قدبلندتر از من هستند؟
احتمالاً متوجه شدهاید که بعضی از دخترهایی که میشناسید بلندقدتر از پسرها هستند. اما احتمالاً دیدهاید که در بزرگسالها، مردها معمولاً قدبلندتر از زنها هستند. جریان چیست؟
موضوع این است که دخترها معمولاً زودتر از پسرها وارد بلوغ میشوند—و قد میکشند—زیرا این تغییرات در آنها معمولاً بین 8 تا 13 سالگی اتفاق میافتد. اما اکثر پسرها تا سن 9 تا 14 سالگی وارد بلوغ نمیشوند. به همین دلیل است که طی این دوران دخترها معمولاً قدبلندتر از پسرها هستند. اما در آخر کار قد پسرها معمولاً از دخترها بالاتر میزند. اما خیلی مهم است که به یاد داشته باشید ژنتیک نقش مهمی در قد دارد. پس اگر مادر و پدرتان هر دو قدبلند هستند، احتمالاً شما هم قدبلند خواهید شد. و اگر مادر و پدرتان تقریباً قد کوتاه باشند، شما هم احتمالاً همانطور خواهید شد. اما هیچ چیز قطعی نیست. باید صبر کنید تا ببینید چه میشود اما اگر نگران هستید میتوانید با دکترتان هم در این مورد حرف بزنید. یادتان باشد، همه مردها قد بلند نمیشوند. هیچ ورزش یا قرص جادویی هم نیست که بتواند شما را قد بلند کند. اما با فعالیت و داشتن تغذیه خوب میتوانید به بدنتان کمک کنید خوب و سالم رشد کند.
کی بدنم عضله ای میشود؟
در دوران بلوغ بعضی از پسرها بعد از دیدن بدن دوستانشان نگران بدنشان میشوند. مثلاً پسرهای زیادی نگران عضلهای شدن بدنشان هستند. ممکن است پسرهایی را دیده باشید که عضلات سینهشان رشد کرده است. بعضیهای دیگر شانههایشان پهن شده و خیلیها هم لاغر و نحیف به نظر میرسند. یادتان باشد که بلوغ با برنامه خودش اتفاق میافتد. پس جای هیچ عجلهای نیست و ممکن است رشد عضلات شما کمی دیرتر اتفاق بیفتد. شاید بد نباشد که برای کمک به بزرگتر شدن بدنتان کمی تمرینات بدنسازی انجام دهید. خیلی مهم است که بدانید که اگر به بلوغ رسیده باشید، این تمرینات عضلات شما را شکل میدهد اما عضله بیشتری برایتان درست نمیکند. خوردن غذاهای مغذی و فعال بودن (مثل دوچرخهسواری کردن، شنا کردن و ورزش کردن) به شما کمک میکند بدنی قوی و متناسب داشته باشید. به وقتش وارد دوران بلوغ میشوید و میتوانید عضلهسازی هم بکنید.اگر تصمیم به انجام تمرینات بدنسازی دارید، اول دکترتان را از موضوع باخبر کنید. ممکن است او توصیههایی برای شما داشته باشد. اگر دکترتان اجازه انجام این تمرینات را به شما نداد، میتوانید راههای دیگری برای ورزش کردن پیدا کنید.
اگر دکترتان بدنسازی را به شما پیشنهاد کرد، این چند نکته به دردتان میخورد: • حتماً از یک مربی خوب استفاده کنید. بهتر است یک مربی خوب نحوه درست انجام تمرینات و حرکات بدنسازی را به شما آموزش دهد. این باعث میشود قدرت بیشتری به دست آورید و دچار آسیب دیدگی هم نشوید. • از وزنههای سبکتر استفاده کنید. مربی مقدار وزنه مناسب شما را معرفی میکند. استفاده از وزنههای سنگین موجب آسیبدیدگی میشود و باعث میشود مجبور شوید مدتی دست از ورزش بکشید. • تکرار کنید. بهتر است که از وزنههای سبک اما در تکرارهای زیاد استفاده کنید تا اینکه بخواهید با وزنه سنگینی فقط یک یا دو تکرار انجام دهید. • استراحت کنید. حداقل یک روز در میان به بدنتان استراحت دهید.
آیا زیاد یا کم به دخترها فکر میکنم؟
دختری در همسایگیتان هست که وقتی عصرها از مدرسه به خانه برمیگردید در کوچه مشغول بازی میبینید. وقتی به شما سلام میکند، احساس خاصی به شما دست میدهد، کمی دستپاچه میشوید و کف دستهایتان عرق میکند. وقتی شب برای خواب به تختتان میروید، آخرین فکرتان همیشه درمورد اوست. روزهای دیگر هم همینطور. با خودتان فکر میکنید، “چرا چنین احساسی دارید؟” احتمالاً از او خوشتان آمده است.ممکن هم هست دوستتان درمورد دختری که فکر میکند خیلی خوشگل است، حرف بزند. کلی درمورد او و اینکه چقدر بامزه جوک تعریف میکند حرف بزند. این را هم میگوید که خیلی او را دوست دارد. شما فکر میکنید، “چرا من نمیتوانم درمورد یک دختر اینطوری حرف بزنم و تعریف کنم؟ آیا اصلاً باید اینکار را بکنم؟” هر پسری علایق خاص خودش را دارد و در دوران بلوغ بعضی از پسرها خیلی روابط دوستانهای با دخترها پیدا میکنند و بعضی از آنها برای حرف زدن با دخترها دچار اضطراب میشوند. فکر کردن درمورد کسی که دوستش دارید یکی از اتفاقات عادی دوران بلوغ است. و اگر احساس میکنید که از هیچ دختری خوشتان نمیآید هم هیچ اشکالی ندارد. بالاخره یکی را پیدا میکنید که از او خوشتان بیاید.اما چرا چنین احساسی دارید؟ هورمونهایی که در بدنتان وجود دارد فعالتر شدهاند. درنتیجه، احساساتتان بیشتر شده است. این احساسات ممکن است سردرگمتان کنند یا حتی باعث ترستان شوند. این کاملاً طبیعی است زیرا وارد یک دوره جدیدی از زندگیتان میشوید.حرف زدن با دوستتان یا یک بزرگتر مثل برادر یا خواهرتان کمک میکنند که کمتر گیج شوید. بزرگترها تجربه بیشتری نسبت به شما دارند و میتوانند توصیههای خوبی به شما بکنند.
برای موهای بدنم چه اتفاقی افتاده است؟
رشد موهای بدن در دوران بلوغ خیلی زیادتر میشود. بعضی از پسرها متوجه میشوند که روی صورتشان—دور چانه و پشت لبشان—مو درمیآید. موهایی هم روی سینه، زیربغل و در قسمت آلت جنسیتان رشد میکند. یادتان باشد که هیچ جای نگرانی نیست چون مو هم یکی از راههایی است که بدنتان به شما میگوید کمکم مرد میشوید. به این دلیل در این قسمتهای بدنتان مو درمیآید که هورمونهایتان به بدنتان میگوید آماده تغییر است. بعضی از هورمونهایی که این رشد مو را تحریک میکنند در غده آدرنال (غده فوقکلیوی) تولید میشوند. هورمونهای دیگری هم از غده هیپوفیز (غدهای نخود شکل که در پایین مغزتان قرار دارد) ترشح میشوند. این هورمونها در جریان خون حرکت کرده و باعث میشوند که بیضههایتان بزرگتر شوند و هورمون دیگری که تستوسترون نام دارد و باعث میشود در قسمت تناسلیتان، زیربغلتان و روی صورتتان هم مو دربیاید را تولید کنند. لازم نیست که برای این موهای تازه رشد کرده کاری کنید. بعدها که نوجوان شدید و موهای روی صورتتان بیشتر و ضخیمتر شدند میتوانید با والدینتان صحبت کرده و آنها را بتراشید.
آیا بو میدهم؟
احتمالاً میدانید که عرق چیست اما چطور این اتفاق میافتد؟ عرق وقتی گرمتان میشود از سوراخهای ریزی روی پوستتان بیرون میآید.
بدن شما دمای 37 درجه سانتیگراد را دوست دارد. اگر از آن گرمتر شود، دیگر خوشش نمیآید و بخاطر همین عرق میکند. عرق از پوست بیرون میآید و بعد تبخیر میشود (یعنی از مایع به بخار تبدیل میشود) و این باعث میشود که بدنتان خنکتر شود. بعضی وقتها این عرق بو میدهد. در دوران بلوغ، هورمونهای شما مدام کار میکنند و به همین خاطر است که زیاد عرق میکنید و بعضی وقتها بدنتان بو میگیرد. اما چه چیزی باعث این بو میشود؟ عرق کاملاً از آب و مقدار خیلی کوچکی از موادشیمیایی به اسم آمونیاک و اوره و همچنین نمک و قند تشکیل شده است (آمونیاک و اوره وقتی بدنتان پروتئینها را تجزیه میکنند به وجود میآید). عرق به خودی خود خیلی بو نمیدهد اما وقتی با باکتریهای روی پوست شما برخورد میکند (که همه دارند) بودار میشود. اما چطور میتوانید کاری کنید که عرقتان بو ندهد؟ اول اینکه باید مرتب حمام کنید و بدنتان را بشویید، مخصوصاً بعد از ورزش که خیلی عرق میکنید. همچنین میتوانید برای زیربغلتان از اسپری استفاده کنید. اسپریها بوهای مختلفی دارند و اسپریهایی هم هستند که بدون بو هستند. خیلیها بعد از حمام قبل از اینکه لباسهایشان را بپوشند اسپری میزنند چون بعضی از اسپریها روی لباس لک ایجاد میکنند. اگر استفاده از اسپری مشکلتان را حل نکرد بهتر است که با دکترتان در اینباره صحبت کنید.
آلت تناسلیم چرا شَق میشود؟
شق شدن آلت تناسلی زمانی اتفاق میافتد که با خون پُر میشود. در این زمانها آلت تناسلیتان بزرگتر شده و صاف میایستد. این اتفاق وقتی پسرها به دوران بلوغ نزدیک میشوند بیشتر میافتد و کاملاً هم طبیعی است. شق شدن آلت تناسلیتان ممکن است هر زمانی اتفاق بیفتد. ممکن است یک روز چندین بار اتفاق بیفتد و یک روز اصلاً اتفاق نیفتد. به سنتان، بلوغ جنسیتان، مقدار فعالیتتان و مقدار خوابتان هم بستگی دارد. حتی ممکن است موقع خوب هم افتاق بیفتد. بعضیوقتها وقتی از خواب بیدار میشوید ممکن است متوجه شوید که لباسزیر و ملحفههای تختتان خیس شده است. ممکن است فکر کنید که جایتان را خیس کردهاید اما این امکان هست که انزال شبانه برایتان اتفاق افتاده باشد. این یعنی وقتی خواب بودهاید مایع منی (همان مایعی که اسپرم در آن است) از آلت تناسلیتان خارج شده است. مایع منی هم از مجرای خروجی مثانهتان یعنی همان جایی که ادرارتان خارج میشود بیرون میآید. این عمل انزال نامیده میشود.
این اتفاق زمانی میافتد که تستوسترون بیشتری در بدنتان تولید میشود. این تغییر درست مثل همان عادتماهیانه شدن دخترهاست. نشانه این است که در حال رشد هستید و بدنتان میخواهد برای روزی که قرار است مرد شوید آماده شود. مایع منی حاوی اسپرم است که میتواند تخمکهای زن را باردار کند و فرایندی را شروع کند که موجب به دنیا آمدن بچه میشود.
بااینکه بعضی پسرها ممکن است از این اتفاق احساس خجالت یا گناه کنند اما هیچ کاری از دست شما برنمیآید. این اتفاق تقریباً برای همه پسرها زمانهایی در طول دوران بلوغ یا حتی بزرگسالی میافتد. اما اگر در آلت تناسلی یا بیضههایتان احساس درد داشتید، حتماً باید به دکتر مراجعه کنید.
ممکن است احساس کنید که دوست ندارید برای همچنین مشکلی دکتر بروید اما بهتر است که مشکلاتی مثل این را با پزشک در میان بگذارید و این کار دکترهاست که به شما کمک کنند از بدنتان مراقبت کنید.آشنا شدن با پديدههاي جديد در زندگي، انسان را از بار هيجاني همراه آن پديده كه غالبا اضطراب و آشفتگي است ميرهاند، مطالعات روانشناختي نشان داده است كه تاثير منفي عوامل استرسزا كه همراه با آگاهي قبلي است بسيار كمتر از زماني است كه عوامل استرسزا ناگهان و بدون مقدمه به انسان وارد ميشوند. در زمينه برخورد با پديده بلوغ جنسي و تغييرات جسماني و رواني متعاقب آن هر اندازه آگاهي نوجوانان ما بيشتر باشد نتايج مبحث اين مرحله از زندگي در مسير آينده نوجوان بيشتر است. آگاهي نداشتن و يا عدم آگاهي كامل و صحيح، نوجوانان را گيج و سردرگم ميكند و اين حالات نتايج منفي و زيانباري بدنبال خواهد داشت.
والدين و مربيان وظيفه دارند اطلاعات كافي در خصوص تغييراتي كه در طول و به دنبال بلوغ جنسي در نوجوان اتفاق ميافتد به تدريج و با استمرار ارائه كنند. عدم ارائه اطلاعات كافي و صحيح در مورد بلوغ باعث ميشود كه نوجوان از منابع ديگر كه معمولا انحرافي است، اطلاعات كسب كند و اين اطلاعات غلط ميتواند او را به انحراف كشاند. والدين و مربيان از يك تا دو سال قبل از بلوغ كامل نوجوان ميبايستي اقدامات زير را انجام دهند. – او را آماده كنند كه به زودي و بتدريج تغييراتي را در جسم و روان خود احساس خواهد كرد. – به طرق مختلف او را مطمئن كنند كه تغييرات ايجاد شده طبيعي است. – از اينكه اين تغييرات در او شروع شده به او تبريك بگويند و خاطرنشان كنند كه دوره جديدي در زندگي او آغاز شده است. – به او يادآوري نمايند كه اين تغييرات در جهت تكامل فردي و قدمي بسوي اجتماعي شدن اوست به همين دليل وظايف فردي و اجتماعي جديدي براي او منظور شده است. – خاطرنشان كنند كه اين تغييرات قطعا شروع ميشود اما زمان دقيق و مشخصي ندارد؛ بنابراين اگر ديرتر از ديگران هم شروع شود يك امر طبيعي است . – به او بگويند كه تغييرات جسماني همراه با تغييرات رواني خواهد بود اين تغييرات رواني در سه بعد هيجاني، خلقي و رفتاري اتفاق ميافتد. نكته مهم در دوره بلوغ برقراري ارتباط صحيح با نوجوان است. كودك دلبند ديروز شما با تغييراتي كه درجسم و روانش روي ميدهد پا به دوران بزرگسالي مينهد.
او اينكه ميخواهد هويت جديدي را براي خودش به دست آورد، طبيعي است كه در برقراري رابطه با او مشكلاتي براي شما بوجود آيد. براي اين كه روابط شما والدين و مربيان با فرزند يا دانشآموز نوجوانشان صميمانهتر و گرمتر باشد، لازم است كه به نكات زير توجه كنيد. پذيرش نوجوانان: گام اول براي ايجاد و تحكيم يك رابطه دوستانه و صميمي با نوجوان اين است كه او را با همه كميها و كاستيهايش قبول داشته باشيد. كاستيهاي رفتاري او را همچون نقاط قوت و تواناييهايش بپذيرد و او را به عنوان فردي كه داراي استقلال، سليقههاي خاص و عقايد قابل ارائه است، نگاه كنيد. احساساتش را پذيرفته و اعتماد به نفس او را با كم اهميت جلوه دادن اشتباهات و تقدير از كارهاي پسنديدهاش بالا ببريد. نوجوانانتان را درك كنيد: درك و برداشت از زندگي و مسائل آن متفاوت از برداشتي است كه نوجوان دارد. او زندگي را به سادهترين وجه ممكن مينگرد، بطوري كه عقايدش براي شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقايدش بياهميت نباشيد وي را مورد تمسخر قرار ندهيد. چرا كه اين استهزاء به تداوم رابطه عاطفي با فرزندان لطمه ميزند. ارتباط را دو طرفه كنيد: در بسياري از اوقات و به دلايل گوناگون ممكن است شما والدين و مربيان به نوجوان بگوييد كه چه بكند و چه نكند و از او توقع حرف شنوي نيز داشته باشيد.
اين برخورد با نوجوان كه حاكي از ارتباط يك طرفه، معيوب و غير قابل دوام است، منجر به سركشي و عصيان نوجوان در برابر دستورات شما ميشود و به رابطه عاطفي و صميمانه بين شما و او لطمه ميزند. در اين مواقع بهترست در برخورد با نوجوان، هر زمان كه سخني را گفتيد از او نيز سخني بشنويد و نظر او را نسبت به وظايف محولهاش جويا شويد. از دادن پند و اندرز مستقيم خودداري كنيد: نوجوانان از شنيدن نصيحت و اندرز مستقيم و اينكه آنها را يكجا ارائه كنيد و اشكالات رفتاري و گفتاريشان را تذكر بدهيد گريزان هستند. نوجوانان اعمال خود را بينقص ميدانند و تحمل شنيدن پند و اندرز از جانب شما را ندارند. جهت اصلاح رفتار، آنها را بطور غير مستقيم نسبت به اعمال و رفتار نادرستشان آگاه كنيد و خودتان الگويي براي آنها باشيد تا با پيروي از رفتار و گفتار شما روش صحيح برخورد را فرا گيرند.
آزادي عمل به نوجوانتان بدهيد همچنان كه به كودك نوپا اجازه ميدهيم تا گاهي خود به تنهايي راه رفتن را امتحان كند و دفعاتي هم به زمين افتد، بايد به نوجوان هم اجازه داد كه تا حدودي پيامدهاي رفتارهايش را تجربه كند و طعم برخي سختيها را چشيده و براي زندگي مقاوم شود. براي ارتباط با نوجوان وقت كافي بگذاريد: نوجوانان نيازمند توجه هستند، آنها ميخواهند صحبت كنند. اعتراض كنند و از هيجانات و اتفاقاتي كه در مدرسه ميافتد و يا از دوستانشان ميشنوند، حرف بزنند؛ هر چه زمان اين ارتباط با شما به عنوان مادر، پدر و يا مربي بيشتر باشد خرسندي آنها بيشتر شده و امكان ارتباط نادرست و غلط آنها كمتر خواهد شد. توجه به تاثير مشكلات اجتماعي: مشكلات اجتماعي تاثيرات ناخوشايندي بر نوجوانان دارد. عدم مداخله شما والدين و مربيان در بهبود شرايط اجتماعي، تاثير تلاشهايتان را در خانه و مدرسه كمرنگ ميكند. انرژي سرشار نوجوانان نياز به تخليه دارد:
در اين سنين نوجوان داراي انرژي فراوان جسماني است، بخشي از اين انرژي در غريزه جنسي نهفته است كه در شروع دوران نوجواني به طريق مقبول اجتماع قابليت ندارد. نوجوان مقادير ديگري از انرژي جسماني خود را به صورت رفتارهاي پرخاشگرانه مبارزه طلبي، حادثهجويي و .. تخليه ميكند. تشويق نوجوانان به انجام ورزشهاي مختلف، شركت در فعاليتهاي الگوسازي براي آنان و تحريك آنها بر همانندسازي با آن الگوها باعث ميشود تا آنها انرژي خود را به طريق منطقي تخليه كنند. وضعيت تحصيلي نوجوان را پيگيري كنيد: در اين سنين ممكن است كه فرزند شما نسبت به درس اظهار بيعلاقگي نمايد و به اموري مثل افراط در ورزش كردن، رسيدگي به سر و وضع خود و … بپردازد، چنانكه مي دانيد پند، اندرز، سرزنش و مقايسه با ديگران كارساز نيست.. لذا علت بيتوجهي او را نسبت به درس جستجو كرده و سعي در برطرف نمودن مشكل كنيد. آموزش مهارت در برقراري روابط اجتماعي: نوجوانان در دوره بحران بلوغ نسبت به تعلق داشتن خود در گروه كودكان و يا بزرگسالان سردرگم ميشوند و ممكن است كه در ميان جمع خانواده يا دوستان و آشنايان، رفتارهاي بزرگتر از سن و يا گاهي كودكانه از خود بروز داده و روابط اجتماعي پسنديدهاي برقرار نكنند، كه با شركت دادن فرزند نوجوانتان در جمع دوستان و آشنايان مهارت روابط اجتماعي او را افزايش دهيد؛ مثلا با فرزند نوجوان خود به گردشهاي دو نفره برويد و در بسياري از روابط اجتماعي نظير آشنا شدن با ديگران، خريد كردن از مغازه، پيدا كردن نشاني يك موسسه و درخواست انجام كاري از يك اداره با وي تمرين عملي كنيد.
استقلال طلبي نوجوان: نوجوان ميخواهد از قيد و بندهاي دوران كودكي كه او را به خانوادهاش متصل كرده است، جدا شود و الگوهاي جديدي را جايگزين آنان كند. از طرفي نيز شديدا به خانواده وابسته است و ميخواهد كه توقعاتش را برآورده كنند. لذا حس استقلالطلبي خود را با مخالفت، مقاومت كردن و لجبازي با والدين و مربيان نشان ميدهد و اين نياز نوجوان براي شما مشكلآفرين ميشود. براي برخورد با اين رفتار نوجوان، بهترست هميشه با او به لحني صحبت كنيد كه احساس نكند برايش تصميمگيري ميكنيد آزادي را به تدريج و متناسب با سني كه دارد به او عطا كنيد و نظارت غير مستقيم داشته باشيد و اگر زماني دريافتيد كه از آزادي شما، سوء استفاده كرده به او تذكر داده و او را متوجه اعمالش بكنيد. بدانيد كه حذف آزادي، براي يك مدت كوتاه ميتواند برايش آموزنده باشد
منبع: سلامت